Mag je blijven wonen na het overlijden van je partner?

Wanneer je partner overlijdt, ontstaat vaak onzekerheid over de woonsituatie. Mag je blijven wonen in het huis of appartement waar jullie samen leefden? Het antwoord hangt sterk af van jullie burgerlijke staat en juridische afspraken.

Laat ons even kijken wat de wetgeving hier allemaal over zegt.

Burgerlijke staat maakt het verschil

Of je getrouwd bent, wettelijk samenwoont of feitelijk samenwoont, bepaalt in grote mate je rechten na het overlijden van je partner:

• Gehuwd: Gehuwden erven automatisch het levenslange vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Dit recht kan niet beperkt worden door een testament of door kinderen.
• Wettelijk samenwonend: Wettelijk samenwonenden erven eveneens automatisch het vruchtgebruik van de gezinswoning en huisraad, maar dit recht kan beperkt of opgeheven worden via een testament. Zonder testament blijf je dus beschermd, maar dit is minder absoluut dan bij gehuwden.
• Feitelijk samenwonend: Feitelijk samenwonenden erven niet automatisch. Zonder testament heeft de langstlevende partner geen recht op de woning en kan daardoor gedwongen worden te vertrekken.

Wie is eigenaar van de woning?

De eigendomsstructuur is cruciaal voor de rechten na het overlijden:

• Volledig eigendom bij één partner: Als je partner de enige eigenaar was van de woning en jullie zijn niet gehuwd of wettelijk samenwonend met bescherming, kan je het woonrecht verliezen na diens overlijden, tenzij er expliciet een testament of andere afspraken gemaakt zijn.
• Gezamenlijke eigendom: Als beide partners mede-eigenaar zijn, blijft het eigendom van de langstlevende partner gegarandeerd. Hierbij kan gekozen worden voor een 50/50-verdeling of een andere verhouding zoals 70/30, afhankelijk van de inbreng.

Aanwas- of tontineclausule

Samenwonenden die zekerheid willen creëren, kunnen een aanwas- of tontinebeding opnemen in de aankoopakte van hun woning. Hiermee gaat het eigendom van de overleden partner automatisch over naar de overlevende partner, zonder erfbelasting maar met betaling van registratiebelasting zoals bij aankoop.

Bouwen op grond van één partner

Wanneer je samen bouwt op grond die eigendom is van één partner, gelden specifieke regels:

• Recht van natrekking: De eigenaar van de grond wordt automatisch eigenaar van het gebouw. Om dit te vermijden kunnen partners de grond in gemeenschap brengen (voor gehuwden) of werken met een recht van opstal of een schenking of verkoop van een deel van de grond aan de partner.
• Schulderkenning: Je kunt een schulderkenning opstellen waarbij de grondeigenaar erkent dat de partner mee investeert. Dit voorkomt discussies en beschermt de investerende partner bij overlijden of relatiebreuk.

Investeringen in de woning van je partner

Heb je als gehuwde partner geïnvesteerd in de woning van je partner, dan volgt er bij overlijden of relatiebeëindiging een financiële afrekening. Ook samenwonenden kunnen dit recht vastleggen met een schulderkenning, waarmee duidelijk wordt wat de investering was en hoe dit moet worden terugbetaald.

Veelgestelde vragen

Conclusie

Om duidelijkheid en bescherming te garanderen, is het essentieel om vooraf afspraken te maken via testamenten, aankoopakten, of schulderkenningen. Zo voorkom je onaangename verrassingen en onzekerheid in een toch al moeilijke periode.

Tip:

Ben je van plan een woning te kopen of verbouwen? Vergelijk eerst woonleningen en verbouwingskredieten om de beste voorwaarden te vinden.